Zanim większość ludzi osiągnie ósmą dekadę życia, w ich układzie trawiennym prawdopodobnie rozwinęły się małe wypukłości wzdłuż ścian, co jest chorobą znaną jako uchyłkowatość. Projekcje te, choć często bezobjawowe, są zaskakująco powszechne, zwłaszcza w krajach zachodnich. Czym jednak jest uchyłkowatość, dlaczego występuje i kiedy należy się martwić?
Co to jest uchyłkowatość?
Uchyłkowatość to obecność małych, wypukłych kieszonek (uchyłków) w błonie śluzowej przewodu pokarmowego, najczęściej w esicy, w części w kształcie litery S, znajdującej się przed odbytnicą. Te woreczki są uważane za „słabe punkty” w ścianie mięśniowej jelita. Zwykle nie powodują dyskomfortu, a wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia, dopóki nie zostaną wykryte podczas rutynowych badań lekarskich, takich jak kolonoskopia.
Ten stan jest tak powszechny, że uważa się go za naturalną część starzenia się; jednakże na jego występowanie duży wpływ ma dieta i styl życia. W świecie zachodnim, charakteryzującym się dietą ubogą w błonnik, zapadalność na uchyłkowatość jest znacznie wyższa w porównaniu z regionami takimi jak Afryka i Azja, gdzie tradycyjnie spożycie błonnika jest znacznie wyższe.
Od uchyłkowatości do zapalenia uchyłków: kiedy woreczki stają się problematyczne
Sama uchyłkowatość jest często nieszkodliwa. Prawdziwy problem pojawia się, gdy woreczki te ulegają zapaleniu lub zakażeniu, przekształcając się w zapalenie uchyłków. Objawy zapalenia uchyłków mogą obejmować zaparcia, biegunkę, ból brzucha, wzdęcia i gorączkę.
Gastroenterolodzy zauważają, że podobnie brzmiące nazwy często prowadzą do zamieszania wśród pacjentów. Przydatny mnemoniczny zwrot: uchyłek O z to kieszeń O ch, a uchyłek I t jest w stanie zapalnym I e.
Na szczęście większość przypadków zapalenia uchyłków ustępuje po leczeniu zachowawczym: kilka dni odpoczynku i płynna dieta są skuteczne w ponad 85% przypadków. Jednak ciężkie przypadki mogą wymagać interwencji medycznej, w tym antybiotyków, a nawet operacji.
Dlaczego tak się dzieje?
Dokładna przyczyna powstawania uchyłków pozostaje niejasna, ale obecne myślenie wskazuje na kombinację czynników. Niskie spożycie błonnika jest głównym czynnikiem, ponieważ prowadzi do zwiększonego ciśnienia w okrężnicy podczas wypróżnień. Otyłość, brak aktywności fizycznej i palenie również mogą odgrywać rolę.
Badania sugerują, że w grę może wchodzić także ludzka mikroflora jelitowa. Szybkość, z jaką odpady przemieszczają się przez układ trawienny, może wpływać na skład mikroflory, co z kolei może wpływać na powstawanie uchyłków.
Rola błonnika i profilaktyka
Chociaż istniejących uchyłków nie można „wyleczyć”, dieta bogata w błonnik – 25–30 gramów dziennie – może pomóc w zapobieganiu tworzeniu się nowych. Błonnik zmiękcza stolec, zmniejszając nacisk na ściany jelita grubego. Badania pokazują, że u osób w wieku od 50 do 70 lat spożywających najwięcej błonnika ryzyko hospitalizacji z powodu zapalenia uchyłków jest o 40% zmniejszone w porównaniu z osobami spożywającymi najmniej błonnika.
Kiedy szukać pomocy medycznej?
Krew w stolcu to poważny objaw wymagający natychmiastowej oceny lekarskiej, nawet jeśli podejrzewasz, że przyczyną są uchyłki. Krwotok uchyłkowy jest częstą przyczyną krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, chociaż zwykle jest bezbolesny i ustępuje samoistnie. Inne poważne powikłania, takie jak ropnie lub pęknięcia, również mogą wymagać operacji.
Diagnoza i leczenie
Uchyłkowatość diagnozuje się zwykle za pomocą tomografii komputerowej lub kolonoskopii. W większości przypadków nie jest wymagane żadne leczenie, ale jeśli rozwinie się zapalenie uchyłków, zwykle wystarcza płynna dieta, leki przeciwbólowe i antybiotyki. Operacja zarezerwowana jest dla poważnych powikłań i charakteryzuje się dużą skutecznością: u około 90% pacjentów po usunięciu problematycznych obszarów nie dochodzi do nawrotu choroby.
Podsumowując: Uchyłkowatość to powszechna choroba jelit związana z wiekiem, którą często można opanować poprzez zmianę stylu życia. Chociaż zapalenie uchyłków może być nieprzyjemne, większość przypadków ustępuje po leczeniu zachowawczym. Kluczowymi środkami zapobiegawczymi pozostaje dieta bogata w błonnik i prowadzenie zdrowego trybu życia.
